LALPA TAWNGTAINA
- Revd Chuauțhuama
Lalpa Tawngtaina hi Mizo tawng ziaka dah hmuh mai tùr a awm lo a. Chuvàngin kum 2001-ah khán Synod Secretary (Revd Chuauthuama) chuan Synod Officers Meeting-ah Kohhran Thurin leh Lalpa Tawngtaina te hi folder-a siama copy tam tak chhut rawt a ni a; OM thu tlûkna angin he thu hi SEC-ah thlen a ni (OM 23/2001:8, dated 29.9.2001). SEC 182:38-ah chuan ngaihtuah a ni a, OM-in lo buatsaih tùrin tih a ni. Synod Officers Meeting chuan a buatsaih tùrin Rev. Dr. Zaihmingthanga (Exe. Secretary) leh Revd Chuauthuama Secretary Sr. chu a ruat a.
Folder-a siam dâwn hian Thurin 10 hi chu khawih tel chi a ni lo a. Lalpa Tawngtaina erawh chu sawi dàn hrang hrang a awm avàngin a dik thei ber awm chhui a ni a. Mizo tawnga sawi dàn ziak chhuah hmuh tùr a awm mai si lo. Rev. Dr. Zaihmingthanga leh Revd Chuauthuama chuan Grik tawnga ziak dàn te pawh an en a. An buatsaih zawh chuan OM-ah kan thlen a; OM chuan copy 100,000 chhut tùrin a ti a (OM 27/2001:20, dated 27.11.2001). Hemi lo bawhzui tùr hian Synod Secretary-in Executive Secretary i/c Information & Publicity kutah work order pein a dah leh chhãwng a. Chutih laia Lalpa Tawngtaina chhut dàn tùr ruahman chu hetiang hi a ni:–
Kan Pa, vana mi,
I hming zahawm rawh se,
I ram lo thleng rawh se,
I duh zawng vana an tih angin,
Leia min ti rawh se,
Ni tin kan ei khawpin chaw min pe ang che,
Kan chunga thil tisualtute kan ngaihdam angin,
Nang pawhin kan thil tihsual ngaidam ang che,
Sual tura thlemnaah min hruai lut suh ang che,
Mi sual lakah chuan min chhandam zawk ang che,
Ram te, thiltihtheihna te, ropui te,
Chatuana i ta a ni si a.
Lalpa Tawngtaina tàwpa doxology hi a tîra mi a ni lo a. Isua zirtîr dàn Matthaia leh Luka ziakah pawh a tel lo. Doxology hi hmànlai thu ziak hlui ‘Didakhe’ atanga lák chhàwn a ni a; mahse Didakhe-ah chuan, ‘Ram te’ tih hi a tel lo thung. Doxology telna chu Latin Bible Hlui Vetus Latina-ah a ni a; chutah pawh chuan copy 2-ah chauh a tel a. Vetus Latina hi kum AD 200-380 vêla mi a ni. Tûna doxology awm ang hi Tertullian-a (c. AD 160–225) phuah rem niin an sawi a; mahse kei chuan Tertullian-a siam rem a ni tih hi ka hmu zo rih lo.
Tûna kan hman lai hi “Ram te, thiltihtheihna te, ropui te chatuana i ta a ni si a” tih a ni.Ram te tih hi ‘lalram sawina ‘kingdom’ tih a ni a. Dik taka chuan ‘ram te’ tih ringawt hi chu a chiang lutuk bîk lo. A tàwp lam ‘chatuana’ tih hi tûn hma deuh kha chuan sawi dàn hrang pathum a awm a. Mi thenkhatin ‘Chatuan i ta a ni si a” an ti thin a. Mi thenkhatin “Chatuanin i ta a ni si a” an ti thung a. Mi tam takin ‘Chatuana i ta a ni si a” an ti bawk. A hun rei zâwng thu sawina a nih avàngin ‘Chatuan i ta a ni si a” tih hi chu a dik lo a. ‘Chatuanin’ tih leh ‘Chatuana’ tih erawh chu rei zâwng sawina ve ve a ni a. Chuvàngin kum 2001-a SEC thua Kohhran Thurin 10 leh Lalpa Tawngtaina folder-a siam a nih khán ‘Chatuana’ tih hi hman a ni ta a.
‘Ropui te’ tih tak hi inhnialna lai pakhat chu a ni thin a. Mi tam takin tûn hma atangin ‘ropuina te’ tiin an sawi thin a. Amaherawhchu, kan mi hmasaten an hrilh fiah dànah chuan ‘ropuina’ tih tùr ni loin ‘ropui’ tih tùr an ti thin a. A lam dànah pawh ‘a ropuizia chu’ tiha ‘ropui’ ang hian lam tùr; ‘a ropui mang e’ tiha ‘ropui’ ang ni loin. Kan naupan laiin chanchinbu lamah vawi hnih vawi thum lai a ni ang, ‘ropui’ tih chungchângah zawhna a awm tawh thin a. Chutih lai atanga an chhànna chu ‘ropuina’ ti loin ‘ropui’ tih tùr an ti thin.
Rev. Dr. R. Chhuanliana (L) khán MTh (NT) a pass hnu lawkah Lalpa Tawngtaina zirna lehkhabu ‘Heti hian tawngtai rawh u’ tih a ziak a. Ani chuan ‘ropuina’ tih tùrah a ngai a. He thu hi Rev. Zairema pawh a sawipui a. Rev. Zairema erawh chuan ‘ropuina’ tih tùr ni loin ‘ropui’ tih tùr tiin a lo hrilh a. An thu a inhmu lo deuh a ni nang, Rev. Zairema chuan fiamthu ti takin, “In thlák duh leh kan thih hnûah in la thlák dâwn nia” a ti a ni àwm e. Rev. Zairema chuan ‘ropui’ tih hi noun a ni a; Pathian zepui zînga pakhat a ni. Ropuina tih erawh chu noun-ah pawh abstract noun a ni a. Pathian ropuina chu kawng hrang hrangin lantîr a ni a; a thilsiamah te a ropuina a lo lang a. Ropuina chu Pathian nihna sawi fiahna a ni a; ropui erawh chu a zepui zînga pakhat, chatuana amaha awm tlat a ni a ti.
Grik tawnga Lalpa Tawngtaina ziak kan en chuan ‘ropui’ tih hi ‘doxa’ tih a ni a. Bible hmun tam takah English-a ‘glory’ (Gr. doxa) hi ‘ropuina’ ti-a lehlin a ni a; hetianga an lehlin chhan ber chu glory mal din ni loin ‘glory of...’ tih a nih vàng a ni (Entîrna–glory of the LORD, glory of God, glory of Jacob, glory of Kedar, glory of thy name, the glory of Lebanon, etc). Hetianga ‘of’-in a zui loh leh a hma lamah qualifyer a awm thin a (Entîrna– his glory, my glory, your glory, etc). Lalpa Tawngtainaah erawh chuan ‘glory’ hi mal din a ni a, ‘of’-in a zui lo a, a hma lamah qualifier a awm bawk hek lo. Thuthlung Hluiah chuan Hebrai thumal – kevôd chu ‘glory’ tih nân hman a ni ber a; a context azirin ‘ropuina’ tih hun a awm bawk. Lalpa Tawngtainaa hman dàn ang deuha ‘ropui’ mal din chu Sam 79.9-ah– “I hming ropùi nân min chhandam la” tih a ni. Hlaah pawh ‘ropùi’ tih hi hman a ni ve tho. KHB No. 177-ah, “Ropùi leh thuneihna a chang” tih vawi 2 hman a ni a. KHB No. 145:3 tlar 2-naah, “Hmangaih, a màwi, a ropùi a lang e” tih a ni bawk. Chuvàngin LalpaTawngtaina doxology-a ‘ropùi’ tih hi noun pângngai a nih tho avàngin abstract noun ‘ropuina’ thlák kher a ngai lo ang. ‘Ropui’ ang bawka hman pakhat chu KHB No. 55:3(4)-ah “A thiltihtheih ka hril ang” tih hi a ni.
(Note: A chunga mi hi Synod Worship Committee-ah ZPP Presbytery atangin Lalpa Tawngtainaa 'ropui' te tih hi 'ropuina' te ti-a thlâk rawtna a lo kal chhui zauna paper tawi a ni a; Synod Worship Committee chuan 'ropuina' ti-a thlâk ngai loin a hre ta a ni.)
No comments:
Post a Comment